Op de avond van 22 april gaf Herman Wijffels in de Maartenskerk in Doorn zijn visie op economie en maatschappij. In een volle kerk lieten de aanwezigen, onder andere door de vragen, duidelijk blijken zeer betrokken te zijn bij het onderwerp. De avond werd georganiseerd door de Protestantse Gemeente te Doorn.
Herman Wijffels is hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijke verandering aan de Universiteit Utrecht. Hij bekleedde vooraanstaande functies waaronder hoofddirecteur van Rabobank Nederland, voorzitter van de Sociaal Economische Raad (SER) en Nederlandse bewindvoerder bij de Wereldbank in Washington. Nu is hij voorzitter van het Sustainable Finance Lab, www.sustainablefinancelab.nl een initiatief van hem samen met Klaas van Egmond.
De economie heeft ons de laatste 150 jaar veel goeds gebracht, maar is nu duidelijk aan vernieuwing toe. De gedachte dat we in een recessie zitten die door extra consumptie en doorgaan op de huidige voet weer over kan gaan, noemde Wijffels ronduit kortzichtig. Waarom de huidige lineaire economie niet meer werkt komt volgens Wijffels door de volgende vier punten:
- de ontsporing van de financiële sector,
- het overvragen van onze planeet aarde,
- de achterhaalde organisatiestructuur en
- de egocentrische cultuur bij de grote instituties.
Om de huidige crises op te lossen stelt Wijffels een circulaire economie voor. Een economie binnen de grenzen van de draagkracht van de aarde. Hierin worden bijvoorbeeld de grondstoffen uit producten weer hergebruikt wat leidt tot minder verspilling en vervuiling. In een circulaire economie moeten alle schakels goed met elkaar samenwerken om zo efficiënt en duurzaam mogelijk te produceren en distribueren. Geld moet weer een middel worden om in de behoeften van mensen te voorzien en niet een doel op zich.
Het bewustzijn van de mens verschuift steeds meer van ‘ik’ naar ‘ik in mijn omgeving’. Het besef van verbinding tussen mensen onderling en met de aarde wordt steeds sterker. Wijffels benadrukte een paar keer het belang van verbinding. Dit versterkt ook ons verantwoordelijkheidsgevoel. Steeds meer mensen vragen zich af wat voor hun effect hun handelen heeft op anderen en de aarde. Bij het maken van keuzes houden ze hier rekening mee.
De omschakeling naar een duurzame samenleving is op kleine en meestal lokale schaal al volop bezig (collectieven voor duurzame energie, transition towns, buurttuinen). Deze onomkeerbare beweging komt vanuit de burgers en de ondernemers; dus van onderaf. De politiek komt volgens Wijffels er aan te pas als ook de grote massa zover is, omdat de politiek nu eenmaal draagvlak nodig heeft. De uitdaging van de voorlopers is nu om de grote massa mee te krijgen. Daarom werd de avond besloten met de oproep om eens in te spiegel te kijken en aan jezelf de vraag te stellen: ‘Wat ga jij hieraan bijdragen vandaag?’. Want alleen samen kunnen we het doen. Of zoals, Wijffels het formuleerde: Het gaat niet om ‘ze’ maar om ‘we’!
Door Marjolein Tiemens-Hulscher - 2 mei 2013
Marjolein Tiemens-Hulscher is parochiaan van de geloofsgemeenschap St. Petrus’ Banden te Driebergen. Ze wil geloof en duurzaamheid verbinden in het dagelijks leven en in de geloofsgemeenschap. Lees ook groengeloven.wordpress.com.