Door Hans Schravesande - augustus 2013
In het blad Volzin van 13 juni staat een column van Mohammed Benzakour onder de titel ‘Liturgisch bloemschikken’. Een column vraagt niet om een al te ernstige reactie of een uitvoerige analyse van de redenering. Of je het er mee eens bent of niet: een glimlach die de ironie van de column oproept mag volstaan. Tenminste, als het een goede column is. Maar ook als de column niet goed is, kan die toch te denken geven. Benzakour geeft mij daar wel aanleiding toe. Hij is op zoek gegaan naar kerkelijke websites rond kerk en milieu en vond de Noach Alliantie en de Werkgroep Ecologische Duurzaamheid.
Waarom is Benzakour op zoek gegaan?
Hij toont duidelijk sympathie voor acties voor behoud van natuur en milieu en verwijst onder meer naar wat handtekeningenacties van Avaaz op dit gebied bereikt hebben, zoals hun actie tegen massale bijensterfte. Maar hij vraagt zich vervolgens af wat de genoemde kerkelijke organisaties ‘als kerkelijke rentmeesters’ aan ‘duurzame doorbraken tegen de om ons heen grijpende afbrokkeling forceren’. Hij ziet niet anders dan dat ‘men bijeen komt om ‘de Schepping te vieren ’en men dat doet middels ’samen eerlijk eten’ en ‘liturgisch bloemschikken’. De columnist, die zich ook als socioloog presenteert, had vanuit die professie toch wel wat zorgvuldiger op de sites kunnen rondkijken Zo vind je bij de Noach Alliantie ook de doelstelling van politieke lobby. En er zijn de vele christelijk en kerkelijke initiatieven rond energiebesparing in relatie tot klimaatverandering.
Regelmatig krijg ik mails binnen van Avaaz die ik graag onderteken. Vooral doen! Maar liturgisch bloemschikken en samen eerlijk eten vraagt toch nog heel wat meer, dan een handtekening zetten.
Het is beginnen bij je zelf: bij jouw aandacht voor de veelkleurigheid en schoonheid van de natuur. En vooral aandacht voor wat past bij de seizoenen (het ‘eerlijk’ eten) en vanuit de eigen omgeving beschikbaar is. Wie daarvoor binnen de kerk de nek uitsteekt wordt niet vanzelfsprekend gewaardeerd. Het vraagt soms moed. En het leidt ook tot steun aan de meer politiek gerichte acties buiten en binnen de kerk.
Contemplatie en actie, spiritualiteit en politiek: het is eigen aan het christelijk geloof om die bij elkaar te houden. Voor die combinaties zet ik graag mijn handtekening.
Helaas blijkt Benzakour in zijn column door een artikel in het voorgaande nummer van Volzin op het verkeerde been gezet te zijn: een essay van Evert Jan de Wijer onder de titel: ‘Het groene geloof - trap er niet in’. Hij ziet de kwalijke ontwikkelingen al in de film van Al Gore, maar vooral in films als Avatar en The Lord of the Rings. Voor de Wijer is niets in de natuur heilig. Alles moet in cultuur gebracht worden. De wereld als één groot park: ‘een mensenpark, met vooral een bankje om wat te zitten en te praten’.
De Wijer denkt nog vanuit de mens als het centrum van de schepping: ‘Alles wordt voorbereid ter wille van de komst van de mens. Met het oog daarop spreekt God op elke scheppingsdag uit dat het goed is, en op de zesde dag, als hij de mens geschapen heeft, dat het zeer goed is’. Hij ziet niet dat ook de dieren op de zesde dag geschapen werden. Dat was ‘goed’. Maar er staat niet speciaal dat de schepping van de mens zeer goed was. Nee, God zag alles wat hij gemaakt had, en dát was ‘zeer goed’. De som, als optelling van alle goede delen van de schepping, is meer dan die delen: die is zeer goed. Alle soorten, zoals de wilde dieren mogen er zijn, als goed, in hun biodiversiteit, met een eigen recht op bestaan. Het web van het leven, waar de mens deel van uitmaakt, wordt zeer goed genoemd. Dat in stand te houden is de opdracht van de mens. Dit web van leven is toch wel wat meer dan een mensenpark.De hele theologische discussie over God als transcendent en immanent ten aanzien van zijn schepping, en de spanning die daarmee is gegeven, lijkt hem te zijn ontgaan. Dat God in de geest, ook als levensadem, in al zijn heerlijkheid ook in de schepping wil wonen en zo de schepping heiligt, ziet hij niet. Als God er al is zit hij op zijn bankje in het park.
Zo is Benzakour op het verkeerde been gezet. Door een theoloog die niet de moeite genomen lijkt te hebben om vijftig jaar ontwikkelingen en discussies over een christelijke eco-theologie te volgen en daarmee in discussie te gaan.
Hans Schravesande
→ Volzin
→ Mohammed Benzakour; zijn artikel Liturgisch bloemschikken
→ Evert Jan de Wijer
→ Avaaz
→ Noach Alliantie
→ Ecologische Duurzaamheid
→ Schepping vieren
→ Samen eerlijk eten
→ Symbolisch schikken