Ouder worden, en nog maar twee dagen per week werken brengen afscheid met zich mee. Afscheid van naaste collega’s en mensen van andere instituten en ministeries die tot jouw generatie behoren. Soms houd je een afscheidspraatje, vaak hoor je afscheidspraatjes. Zo was ik laatst bij het afscheid van een goede kennis bij een ministerie, en bij een collega van een NGO.
Beide bijeenkomsten gaven mij het zelfde gevoel: Het Nederlandse beleid op het gebied van milieu is de laatste tien jaar sterk veranderd, en zeker niet ten goede. Iedereen weet dat Nederland, Vlaanderen en het Ruhrgebied qua luchtkwaliteit depositie en teruggang van biodiversiteit tot de meest vervuilde gebieden van Europa behoren. Bij het feestje van zestig jaar ‘Vroege Vogels’ – gelukkig was dat geen afscheid - wees Winsemius daar nog een keer op: op Malta na neemt Nederland de laatste plaats in Europa in als het gaat om behoud van biodiversiteit. En dat wordt allemaal gewoon maar geaccepteerd, zo niet genegeerd of zelfs ontkend.
Ja, natuurlijk, wanneer je het vergelijkt met veertig jaar terug- met de tijd dat deze collega’s en ik begonnen te werken - is er veel bereikt en verbeterd. Zelf geboren en groot geworden in Rotterdam, besef ik dat goed. Maar er is nog steeds sprake van een aantasting van de gezondheid, van een levensduurverkorting van ca. twee jaar door fijn stof, en daar schijnt de overheid - althans de landelijke - zich bij neer te leggen. Eerst Profit, dan Profit en nog een keer Profit, en o ja, er was ooit ook nog zoiets als People en Planet …
Er heerste dus bij deze afscheidsbijeenkomsten bij mij, en veel anderen, een gevoel van teleurstelling: de sterke rol van Nederland op milieugebied is teloor gegaan. En er was ook sprake van machteloze kwaadheid. Teleurgesteld en boos - je zou er bijna depressief van worden.
Waren er dan geen hoopvolle geluiden? Je kunt moeilijk zeggen dat de uitspraak “de wal zal het schip wel keren” een hoopvolle gedachte is.
Maar er waren bij het afscheid nemen van deze oudjes ook jonge mensen. In korte gesprekjes die ik met hen had, toonden ze veerkracht: “Dat gaan we veranderen, dat laten we niet gebeuren, we hebben het recht niet om de moed te verliezen.”
Door zulke gesprekken weerbaarder en strijdvaardiger geworden, ging ik met de trein naar huis.
door Peter Builtjes - juli 2015