Online is er een testje waarmee je kunt uitrekenen wat je ‘footprint’ is. De uitslag was niet echt hoopgevend: als iedereen zo zou leven als ik, zou de mensheid 2,5 aardbollen nodig hebben. Gemiddeld gebruiken we met onze westerse levensstijl zelfs 3,5 aardbollen. Nog een weetje: in 2017 viel ‘earth overshoot day’ op 2 augustus. Op die dag hadden we alle natuurlijke grondstoffen gebruikt die de aarde in dat jaar kon produceren. Wist je dat deze datum ieder jaar weer een beetje vroeger in het jaar valt? We leven op de pof en dat veroorzaakt een ecologische crisis. En dan heb ik het nog niet over milieuvervuiling en klimaatverandering. We zorgen bepaald niet goed voor ons ‘gemeenschappelijk huis’, zoals paus Franciscus de aarde beschrijft in zijn encycliek Laudato Si’. En als we niet goed voor ons ‘huis’ zorgen, gaat het niet goed met de bewoners: mensen, dieren, planten.
Belofte
Eens was het anders. In Genesis lezen we hoe blij God is met Zijn schepping. Na elke scheppingsdag beoordeelt Hij Zijn werk als "goed" en "zeer goed". God gaf ons deze schepping, datgene waar Hij zo van genoot, om ervoor te zorgen. “God, de HEER, bracht de mens dus in de tuin van Eden, om die te bewerken en erover te waken” (Genesis 2:15). Wat een prachtig geschenk! We weten echter ook hoe het gegaan is. “De schepping zucht en lijdt als in in barensweeën”, lezen we in Romeinen 8. Een visioen van milieuvervuiling, klimaatverandering en afnemende biodiversiteit in onze tijd? Gelukkig is dit niet het laatste dat Paulus hierover schrijft. “De schepping is weliswaar “ten prooi aan zinloosheid”, maar zal uiteindelijk “delen in de vrijheid en luister die Gods kinderen geschonken wordt” (Romeinen 8 vers 21). Een prachtige belofte.
Hoe groen zijn we?
Wat doen wij intussen als christenen? Wat doe ik? Laten we de zorg voor Gods schepping over aan anderen, de overheid, natuur- en milieuorganisaties en klimaatactivisten, of willen we zelf ook zorgen voor Gods schepping? Het valt mij op dat christenen vooral bekend zijn vanwege de zorg voor onze naaste. De diaconale taak van de kerken is met alle veranderingen in de zorg actueler dan ooit. En dat is goed. Maar ik denk dat zorg voor onze naaste niet los kan worden gezien van zorg voor de schepping. Denk bijvoorbeeld aan het klimaatvraagstuk. Door onze economie en manier van leven stoten we veel CO2 uit en warmt de aarde op, waardoor elders op de wereld overstromingen zijn of juist grote droogte met misoogsten als gevolg. En daar heeft iedereen een verantwoordelijkheid in: wereldleiders, CEO’s van multinationals, maatschappelijke organisaties, maar ook jij en ik. Regelmatig stel ik mezelf daarom de vraag hoe groen ik zelf eigenlijk ben. Durf ik radicaal te zijn, echte keuzes te maken? Misschien een beetje comfort, gemak of vastgeroeste gewoonten in te leveren om beter voor deze wereldbol en mijn verre naaste te zorgen?
Hoopvolle initiatieven
De echte verandering moet van onderop komen. En dat gebeurt al. Ik zie prachtige initiatieven waar ik heel blij van word. Twee jonge ondernemers starten samen een energiecoöperatie en investeren een tiende deel van de winst in sociale projecten in ontwikkelingslanden. Christelijke hulpverleningsorganisaties starten kringloopwinkels, zodat spullen nog een tweede leven krijgen en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt een zinvolle dagbesteding hebben. Voedselbanken verzamelen overtollig voedsel en verspreiden dat onder gezinnen die het hard nodig hebben. En er is het netwerk van groene kerken, die beloven duurzaamheid een onderdeel te maken van hun kerkelijke gemeenschap. Zij kopen schone energie in of plaatsen zonnepanelen, stappen over naar een duurzame huisbankier (op basis van de Eerlijke Bankwijzer) en kopen fairtrade in. Allemaal initiatieven die de overheid niet kan starten, maar die de overheid wel kan ondersteunen met goede (of juist geen) wet- en regelgeving. Zo vind ik het onbestaanbaar dat het nog altijd goedkoper is om een nieuwe fotocamera te kopen dan om je oude exemplaar te laten repareren. Daar kan de overheid iets aan doen. We moeten echt stoppen met onze wegwerp-economie. Ook dat is duurzaam.
Niet wachten, nu beginnen
Perfect zal het niet worden. De belofte die Paulus ons voorspiegelt zal niet uit mensenhanden voortkomen. Toch zijn we geroepen om te zorgen voor Gods schepping. Een schepping die God looft en prijst (Psalm 148) en daarmee in zichzelf waardevol is voor God, los van de waarde voor mensen. Dat geeft te denken. Daarom kan ik niet stilzitten. Ik ben gegrepen door deze woorden van Paulus: „ De schepping ziet er reikhalzend naar uit dat openbaar wordt wie Gods kinderen zijn” (Romeinen 8 vers 19). De schepping ziet niet zomaar uit, maar staat op z’n tenen en ziet vol verwachting uit naar Gods kinderen. Naar jou, naar mij. Een oproep aan ons allemaal om recht te doen en ons te bekommeren om Gods schepping. Waarom nog daarmee wachten? Laten we vandaag beginnen.
Carla Dik-Faber
Tweede Kamerlid ChristenUnie