Peter Builtjes, 11 juni 2020
Wat gebeurt er?
Het corona-virus heeft plotseling toegeslagen, veel mensen zijn besmet geraakt. Velen overlijden eraan, de oversterfte is duidelijk. Over de oorzaken is al veel geschreven, en er wordt steeds meer bekend, al zijn er nog meer vragen dan antwoorden. Het virus is overgesprongen van dier op mens, maar daarmee nog geen zuivere natuurramp. Wij mensen hebben deze ramp mede veroorzaakt. We hebben de natuurlijke habitat van dieren steeds verder teruggedrongen. We hebben wegen door de wildernis aangelegd en natuurgebieden 'ontgonnen'. Veel beesten konden geen kant meer op, en komen dichter bij mensen. En in hun bedreigde leefomgeving verzwakken de beesten, worden kwetsbaarder, zieker. En dragen hun ziekte op mensen over. Je zou nog steeds kunnen zeggen: een natuurramp, maar wel een mede door de mens veroorzaakte, beïnvloede natuurramp. En wij mensen hebben door het vele vliegen over de wereld erg meegeholpen aan de verspreiding. Wat vroeger een lokale uitbraak zou zijn geweest, wordt nu een globale pandemie.
Een echte natuurramp?
Het is duidelijk dat er de laatste tijd steeds minder sprake is van echte, zuivere natuurrampen. Ik bedoel hiermee een ramp die niet door de mens -mede- is veroorzaakt. Een vulkaanuitbarsting is zo’n ‘zuivere’ natuurramp, en ook een tsunami. Uiteraard zijn de gevolgen van zo’n ramp voor de mens erger wanneer je dicht bij een vulkaan gaat wonen, of geen waarschuwingssystemen hebt voor een tsunami. Ook klimaatverandering lijkt deels op een natuurramp, meer extreem weer, langere periodes van droogte, sterkere, en vaker optredende wervelstormen. Maar ook deze rampen zijn -mede- door de mens veroorzaakt. De natuur ‘reageert’ op wat wij mensen doen. Dat is geen verzet van de natuur tegen ons handelen, de natuur denkt niet na, heeft geen doel, leven zelf is het doel. Maar wij mensen zijn deel van deze aarde, er mee verbonden, en ons handelen heeft dus gevolgen. Toen in de tijd van de zure regen de zwavel concentraties in de lucht een factor 50 hoger waren dan ze van een nature zijn, en er op dit moment plekken zijn in Nederland waar de stikstof belasting van de grond een factor 10 hoger is dan de natuurlijke achtergrond, verwacht je daarvan dan geen gevolgen? Ik las een interessant interview met een Japanse Shinto-priester. Shinto is de Japanse natuurreligie die er van uit gaat dat alles in de natuur een kami heeft, bezield is, en met elkaar verbonden. De priester zei dat hij kon leven met natuurrampen als een vulkaanuitbarsting, een tsunami. Daarmee zijn we sinds mensenheugenis bekend. Maar een ramp met een kerncentrale, daarmee valt niet te leven, die valt niet te plaatsen.
Wat kunnen we hiervan leren?
Het christendom, en ook het jodendom en de islam, is verbonden met een ‘heilig’ boek, meer dan verbonden met de natuur. De westerse wereld, sterk bepaald door het christendom, staat meestal tegenover de natuur, buit de natuur uit, gebruikt de natuur. Wij zouden meer respect voor de natuur moeten hebben, onze verbondenheid met de natuur moeten erkennen. Respect voor de samenhang op deze aarde, er is sprake van één samenhangend systeem. Wanneer we onze houding niet wezenlijk gaan veranderen zullen de door de mens veroorzaakte ‘natuur’-rampen in aantal en in hevigheid onontkoombaar blijven toenemen.