Evangelie Marcus 6,1-6
Beste mensen, wat kunnen vooroordelen ons in de weg zitten! Dat is het eerste wat je denkt als je het evangelieverhaal van vandaag hoort. Jezus die praktisch machteloos staat tegenover de vooroordelen van de mensen uit zijn geboortedorp. Ze horen zijn woorden wel, maar luisteren er niet naar, door vooroordelen. En zo komt de boodschap niet binnen. En dat is jammer, in de eerste plaats voor de mensen zelf. Maar natuurlijk ook voor Jezus met wie wij waarschijnlijk het meest mee leven in het verhaal. Tenminste dat denk ik zo maar.
Wat zou zijn diepste pijn zijn? Ik denk eigenlijk niet dat hij miskend wordt als profeet. Maar dat hij juist onder de mensen die hij zo goed kent, en waarschijnlijk ook lief heeft, zo weinig goed kan doen.
Het mechanisme zelf kunnen we goed herkennen. Dat geen profeet in zijn eigen vaderstad wordt aanvaard is zelfs een spreekwoord geworden in onze taal. Het is soms voor mensen wel een beetje moeilijk om te accepteren dat een “gewone” persoon met wie je opgegroeid bent, ineens zo’n gezaghebbende boodschap verkondigt. Helemaal als het een kritische boodschap is die oproept tot verandering. We vinden het gemakkelijker om beroemde voetballers of wielrenners te huldigen om grootse sportprestaties, dan om te luisteren naar een boodschap die beroep op ons doet.
Sterker nog, we hebben misschien wel het gevoel dat de roem van een beroemd en geëerd persoon ook wel een beetje afstraalt op de plaats waar hij of zij vandaan komt. In Haren zijn we misschien wel een beetje trots dat Ben Feringa, de Nobelprijswinnaar hier woont. En ik kan u verzekeren dat zijn geboortedorp Barger-Compascuum heel trots is op hem. Ze hebben gelijk een plein naar hem vernoemd. En zo zijn Groningers misschien wel trots dat de Koemannetjes uit Groningen komen.
Maar ja, bij profeten met een kritische boodschap ligt dat toch wel een beetje anders. Ten eerste liggen profeten nog wel eens onder vuur vanwege hun kritische boodschap. Niet iedereen is daar blij mee. En dorpsgenoten worden ook daarom liever minder met hen geassocieerd. En dan die boodschap zelf. Niet iedereen wil graag een kritische boodschap horen. Een boodschap die misschien wel waar is, maar die consequenties kan hebben als je er echt naar luistert.
Dit geldt voor de boodschap van de profeten van toen, maar ook voor hedendaagse profeten. Want er is genoeg wat aangeklaagd kan worden door hedendaagse profeten: de manier waarop wij omgaan met vluchtelingen, onrecht in de wereld, racisme, de klimaatcrisis, stikstofcrisis, coronacrisis, afnemende biodiversiteit. En ga zo maar door… We willen het niet altijd horen, en we hebben wel afweermechanismen ontwikkeld om het niet te hoeven horen, of niets met die boodschap te doen.
De vooroordelen ten opzichte van de profeet, zoals Jezus die ervaren heeft. Maar ook door dingen te relativeren. Is het allemaal wel zo erg? Hittegolven kwamen vroeger toch ook wel voor? Dat hoeft toch niet te betekenen dat er een klimaatcrisis aan de hand is? En zo erg is het toch niet als de temperatuur een beetje stijgt? Laten die klimaatdrammers vooral niet zeuren.
Een andere mogelijkheid om liever niets te hoeven doen, je niet te bekeren, is naar omstandigheden wijzen. Het is zo’n groot probleem, dat kun je in je eentje niet oplossen. Daar moeten andere dingen voor gebeuren. De regering moet beter klimaatbeleid maken, de industrie dit, de landbouw dat, en het buitenland moet ook mee doen. Misschien dat het dan nog wat wordt, maar ik op mijn eentje kan niets. En vaak leidt dat er toe dat mensen zich niet verantwoordelijk voelen, zich niet willen bekeren en weinig actie ondernemen.
Het is waar, we maken deel uit van een groter geheel. En je kunt het hele systeem niet in je eentje veranderen, maar dat neemt de verantwoordelijkheid voor je eigen inzet, je eigen gedrag niet weg.
Wat ook lastig is, is dat mensen de neiging hebben om in de verdediging te schieten als profeten verkeerd gedrag aanklagen. Mensen willen zich liever niet schuldig voelen. Misschien moeten we daar ook eens mee stoppen. Vraagt God van ons dat we perfect zijn? Is juist de kern van de christelijke boodschap niet dat Jezus voor ons en onze zonden gestorven is, dat wij door zijn lijden, sterven en verrijzen vergeving hebben gekregen. En nieuwe kansen, nieuw leven.
Het evangelie wil juist duidelijk maken dat we altijd opnieuw mogen beginnen. Het is minder erg om eens de fout in te gaan en om vergeving te vragen, dan niet te willen weten dat je fouten maakt. Jezus is niet gekomen om rechtvaardigen te roepen, maar zondaars. Niet de gezonden hebben een geneesheer nodig, maar de zieken. Twee uitspraken van Jezus die we ter harte mogen nemen.
De boodschap van profeten is niet altijd gemakkelijk Als je het aandurft om echt naar hen te luisteren en je door hun boodschap te laten gezeggen, kun je niet meer zo gemakkelijk achterover leunen en doen alsof er niets aan de hand is. Integendeel, er is van alles aan de hand. En we kunnen inderdaad niet alles zelf oplossen. Maar dat betekent niet dat we niets hoeven doen.
Laten we luisteren naar profeten, ook hedendaagse profeten. En dan kijken naar onze eigen houding en gedrag. Er valt vast iets te verbeteren.
Pastor Myriam Oosting, Hildegard van Bingen Parochie
Sint Nicolaas kerk, Haren, 4 juli 2021
De viering kunt u hier terugkijken (tot 4 juli 2022)