Pier Tolsma, 7 december 2021
“De wereld lijdt door de verandering van voeten in rubber, van benen in leer, van het lichaam in textiel en van het hoofd in staal… De wereld lijdt door de verandering van de schop in een geweer, van de ploeg in een tank, van het beeld van de zaaier die zaait, in dat van een robot met zijn vlammenwerpers, uit wiens zaad eenzaamheid ontspruit. Alleen de poëzie, zal met de nederigheid van haar stem deze wereld kunnen redden.” (Vinicius de Moraes, geciteerd in Querida Amazonia)
De exhortatie Querida Amazonia (Geliefd Amazonië) is niet alleen een aanklacht tegen de roofbouw op het enorme regenwoud van Amazonië en verdrukking en uitbuiting van haar bewoners. Het is ook een brief waarin paus Franciscus aandacht besteed aan de ecologische spiritualiteit waarmee de bevolking van Amazonië heel de mensheid verrijkt. Hiervoor citeert de paus verschillende Latijns-Amerikaanse schrijvers en dichters. De liefde voor en de verbondenheid met de natuur staan hierin centraal.
Liefde en verbondenheid
De paus schrijft: “In een culturele werkelijkheid zoals Amazonië, waar een zo nauwe relatie tussen mens en de natuur bestaat, is het dagelijkse bestaan altijd kosmisch. Anderen uit hun slavernij bevrijden houdt zeker in dat men zorg draagt voor het milieu en het beschermt, maar nog meer dat men het hart van de mens helpt zich met vertrouwen open te stellen voor de God die niet alleen alles wat bestaat heeft geschapen, maar ons ook zichzelf in Jezus Christus heeft gegeven. De Heer, die als eerste voor ons zorgt, leert ons de zorg te dragen voor onze broeders en zusters en het milieu dat Hij ons iedere dag schenkt. Dit is de eerste ecologie die we nodig hebben. (…) Het beklemtonen van het feit dat alles met elkaar verbonden is geldt in het bijzonder voor een gebied als Amazonië. (…) Als de zorg voor de mensen en de zorg voor ecosystemen niet te scheiden zijn, dan krijgt dit bijzondere betekenis daar waar het woud niet een bron is die moet worden geëxploiteerd, maar een wezen, of verschillende wezens waarmee men een relatie kan aangaan. (…) Misbruik maken van de natuur betekent misbruik maken van voorouders, broeders en zusters, de schepping en de Schepper en een wissel op de toekomst trekken.”
Om de noodkreet van Amazonië te verwoorden, citeert de paus de dichter Juan Carlos Galeano:
“Degenen die geloofden dat de rivier een koord was om mee te spelen, vergisten zich.
De rivier is een dunne ader op het gezicht van de aarde. (…)
De rivier is een touw waaraan dieren en bomen zich vastklampen.
Als ze te hard eraan trekken, zou de rivier kunnen ontploffen.
Hij zou kunnen ontploffen en het gezicht met water en bloed kunnen wassen.”