Jo Jan Vandenheede, 11 oktober 2021
SPOILER ALERT
De Aarde en haar hemisfeer zijn een vuilstort en de mensheid is de thuisplaneet ontvlucht op gigantische ruimtecruiseschepen, terwijl de geëvacueerde planeet wordt schoongemaakt. Dat is de plot van de Pixar-Walt Disney animatiefilm Wall-E, tevens onze protagonist. De film dateert uit 2008, maar is nu actueler dan ooit.
Op deze planetaire vuilnisbelt, werkt het recyclage en compressie-robotje Wall-E. Elke dag opnieuw kwijt hij zich routineus van zijn taken. Zijn enige gezelschap is een kakkerlak en Wall-E voelt zich eenzaam.
Daar komt op een dag verandering in wanneer Wall-E tussen al de menselijke troep een plantje opgraaft: nieuw leven op een levenloze planeet! Dit is de start van een (liefdes)avontuur samen met Eve, een veel geavanceerdere en tamelijk agressieve robot op missie vanuit een van de ruimteschepen. De mensheid vindt uiteindelijk haar weg naar de Aarde terug. De heropbouw, rekolonisatie zoals men het noemt, kan na 700 jaar menselijke afwezigheid beginnen.
Aanklacht
Waarom vervuilen wij onze habitat zo? Wij zijn de enige dieren die dat doen. Andere beestjes, tenzij ze opgehokt zitten en geen plaats hebben, zouden hun eigen omgeving nooit zo in gevaar brengen, dat gaat tegen elk instinct in. Je zou denken dat als mensen die beweren dat instinct werd vervangen door rede, dat we beter zouden moeten weten. Wall-E is een aanklacht tegen deze arrogantie.
Verwondering
Het is een heel gevoelig robotje, dat met verwondering naar de wereld om hem heen kijkt. Afval betekent voor hem potentieel en hij heeft dan ook een hele verzameling artefacten. Wall-E kijkt met een kinderlijke verwondering naar zijn eigen omgeving, hij houdt van zijn omgeving, ook al heeft hij nooit iets anders gekend dan de afvaltorens, brokstukken, kapotte mederobotten en zandstormen die opwaaien omdat alle vegetatie weg is. Deze vertederende verwondering waarmee hij naar de wereld kijkt, is aandoenlijk en heel optimistisch. Een tikkeltje naïef dat wel, maar met oprechte interesse en liefde voor nieuwe ontdekkingen.
Alles is herstelbaar
Wij mensen kijken niet langer met verwondering naar onze eigen planeet, we hebben het nu allemaal al wel gezien. We hebben onze nieuwsgierigheid verloren. We menen dat we niets meer moeten bijleren. We gaan dan maar naar andere planeten toe, omdat hier op Aarde niets meer te ontdekken valt. Wall-E is een film over thuiskomen, letterlijk en metaforisch. Wall-E preekt het Goede Nieuws, dat alles herstelbaar is, dat alles en iedereen, ook de planeet, een tweede kans verdient. Misschien wordt het eens tijd dat we jubeljaren gaan uitroepen, zodat alles en iedereen kan rusten, dat alles en iedereen kan bijkomen.
Planetaire uitverkoop
Een overcommercialisering die ertoe geleid heeft dat grondstoffen, die niet onuitputtelijk zijn, op worden gesoupeerd, net als mensen trouwens. Het menselijke ras heeft in het proces van deze planetaire uitverkoop, zichzelf gecommercialiseerd en, als we deze film mogen geloven, van de Aarde weggeëxploiteerd.
Het is ook een waarschuwing, eentje die kan tellen in 2008, van een mediatisering en technologische overmacht die mensen in hun greep houdt. De mensen aan boord van het cruiseschip worden beziggehouden, afgeleid, gevoed (enkel vloeibaar voedsel) en gedragen door een soort van zwevende strandzetels.
Waarschuwing
Al jaren trachten verhalenvertellers in allerlei nieuwe media ons te waarschuwen. Misschien moeten we voorbij de schitterende kleurtjes en oppeppende deuntjes kijken en luisteren om de boodschap van het gevaar van zo’n dystopische maatschappij echt te zien. De mensheid zit aan het scherm gekluisterd, maar leert niet meer hoe de ‘geesten te onderscheiden’. Het zou echter Pixar-Disney niet zijn indien de film geen goed einde kent. In de lijn met Wall-E’s karakter hoort dat ook zo. De schattigheid en het optimisme van onze protagonist verdient een romantisch lang en gelukkig leven met zijn Eve. Daarom preekt deze film het Goede Nieuws en blijft die niet enkel negatief, hoewel er veel reden tot bezorgdheid is. Een gezonde dosis realisme, zonder bij de pakken te blijven neerzitten.
Hoop
Begin volgende maand vindt in Glasgow (Schotland) COP26 plaats, de klimaatvergadering van de Verenigde Naties. Middenveldorganisaties, regeringen, milieugroeperingen, religieuze leiders, lobbygroepen, allemaal hebben ze een rol te spelen, allemaal hebben ze hun eigen agenda. Vorige vergaderingen hebben aangetoond dat velen de ernst van de situatie niet inzien, alle stakende jongeren ten spijt. We kunnen misschien lacherig doen over de jeugd die de straat op gaat, maar zij laten in hun boosheid zien hoezeer zij hun planeet willen bewaren, hoezeer hun verwondering nog belangrijk is, vooraleer de cynische volwassenheid toeslaat.
Wall-E leert ons dat als de nood het hoogst is, de mensheid zal/moet samenkomen (schrappen wat niet past). Waarom zo positief? Omdat God zijn schepping nooit zal laten vallen en die boodschap, die hoop, dat is, Wall-E, apostel van hoop, in de vorm van radartjes en transistoren.