Pier Tolsma, 8 december 2022
Als het over duurzaamheid en zorg voor de schepping gaat wordt terecht vaak gerefereerd aan de spiritualiteit van de H. Franciscus van Assisi. Hij laat ons zien hoe je je over de schepping kunt verwonderen, hoe je van de schepping kunt houden en hoe alles met elkaar verbonden is. Duurzaamheid en zorg voor de schepping is ook het op een goede manier omgaan met de schepping. Hoe gebruiken we de schepping? Hoe werken aan de schepping? Om hierin een goede aanpak te vinden biedt de pragmatische spiritualiteit van de H. Benedictus van Nursia ons handvatten.
Wetenschap en techniek
Mensen zijn deel van de schepping en leven van wat de schepping hen biedt. Mensen zijn in staat om grondstoffen en ruwe producten te bewerken en om te zetten in bruikbaar voedsel en nuttige gereedschappen. Dit is voor het menselijk leven een essentiële vaardigheid. Techniek is zo oud als de mensheid. Dierenhuiden worden omgezet in kleding. Voedsel wordt gekookt en eetbaar gemaakt. Voor de jacht zijn vuistbijlen en speren nodig. De grond moet bewerkt worden voor het verbouwen van voedsel. In het scheppingsverhaal zien we al hoe de eerste mensen vijgenbladeren gebruiken om zich te kleden (Gn 3,7). En God laat hen weten dat ze de aarde moeten bewerken om te kunnen eten (Gn 3,17). Techniek is een wezenlijk onderdeel van ons menselijk bestaan. Wetenschap en techniek zijn geschenken van God. Het is aan ons om ze op verantwoorde wijze te gebruiken.
Voor de mens bewoonbaar houden
Bij Franciscus denken we vooral aan ongerepte natuur en wildernis. De benedictijner monniken associëren we met het in cultuur brengen van ons land en het aanleggen van dijken: het ontwikkelen van land als onderdeel van de spiritualiteit van ora et labora (bid en werk). Niet alleen verwondering, zang en gebed zijn een lofprijzing aan de Schepper; ook met het werken in en aan zijn schepping loven wij de Heer. Benedictus heeft aandacht voor het evenwicht en het mogelijke, het menselijk haalbare. Matigheid krijgt meer aandacht dan soberheid. Duurzaamheid en zorg voor de schepping zijn primair gericht op het menselijk leven. Het gaat niet om het voortbestaan van de aarde en van de natuur, maar om het voor mensen bewoonbaar houden van de aarde. Dat vraagt om menselijk oplossingen. Daarmee is het ook primair een politiek vraagstuk. Het oplossen daarvan vraagt naast gedrevenheid om haalbaarheid, de juiste inzet van middelen, compromissen en geduld. Hierin is Benedictus mogelijk een betere inspiratiebron dan Franciscus.
Foto van Lukas via Pixabay