We staan stil bij het thema: Lechajim – op het leven. Het heeft iets bizars: een viering over het leven terwijl ons menselijk leven is blootgesteld aan een golf van verspreiding van een dodelijk virus. Die golf vlakt al een poosje af, maar terugkeren naar ons normale leven is er nog niet bij.
Het verschijnsel “leven” op Aarde is iets heel bijzonders. Voor zover wij weten is het uniek, al kunnen we ons voorstellen dat we niet alleen zijn in het heelal. Als je er, zoals wijzelf, deel van uitmaken is er reden om dankbaar te zijn, en ook verwonderd. “God zag dat het goed was”, zegt ons scheppingsverhaal.
Het leven is niet altijd een lolletje. Het Corona-virus kan ons de adem ontnemen. Wij mensen zijn vaak geen lolletje voor de rest van het leven. Daar kan de steeds meer verstikte natuur van getuigen. Leven vraagt om respect, om eerbied, baart zorg - angst, soms. We weten van de kwetsbaarheid van onszelf en van de biosfeer. De dankbaarheid overheerst vandaag. We hebben, ondanks alles, veel te vieren, een week na Pasen. Dus toch: “Op het leven” – Lechajim.
Stilzetten
Voor even lost de coronacrisis in een klap vier van onze grootste problemen op. Vervuiling uitputting en opwarming, tevens de corrupte invloed van het bedrijfsleven op de politiek. Ze liggen nu allemaal aan de zuigspeen van de staat. In een moeite door de complexiteit van de aanpak. Alles lijkt eenvoudig nu. We hadden gebrek aan visie, maar nu zien we haarscherp waar het aan schort en wat er eigenlijk moet gebeuren. De wereldeconomie is met een druk op de knop stil te zetten. Dat is het demonstratie effect van deze crisis. Greta Thunberg is er niets bij. Niemand heeft het zo gewild , maar het is mogelijk. De oorzaak is de doodsangst voor een afschuwelijke ziekte. Het is ongelofelijk tragisch dat we zoiets nodig hebben, want de klimaatrampen die ons te wachten staan zijn op de langere termijn erger dan deze crisis.
Strijd tussen goed en kwaad
We leven met de scheppingsverhalen, maar ook met het terugkerende dilemma wat te kiezen, het goede of het kwade. Wij mensen nemen de beweging van het leven (lechajim) altijd waar als een strijd tussen goed en kwaad, maar misschien ten onrechte. Zijn degenen die goed willen doen wel bij machte het kwaad op de wereld terug te dringen? Misschien is het leven zelf het kwaad? Soms denk ik dat. Want waar schuilt dat onmachtige goede? Niet in de preken van geloofsleiders, niet in doctrines van politici, niet in de ethiek van filosofen. Toch dragen gewone mensen liefde in hun hart, alledaagse goedheid, artsen, verplegers en zoveel anderen, die met gevaar voor eigen leven hun werk doen. Die dwaze goedheid(en geen heldendom) is het menselijke in de mens. Dat is wat mensen onderscheidt. Die goedheid is woordeloos, ze is blind en instinctief en is sterk zolang ze uit handen blijft van valse godsdienst. Haar kracht ligt in de stomheid van het menselijk hart. Het is het humane dat onuitroeibaar voortleeft in mensen op de rand van een bloedige kuil, bij de ingang van een gaskamer of worstelend met je adem op een IC. De geschiedenis van de mens is de strijd van een groot kwaad dat een korreltje menselijkheid probeert te vermalen. Dat lukt niet, want als het menselijke in de mens ook nu nog niet is gedood, dan zal het kwaad niet meer overwinnen.
Groene overweging door Henk Baars, 19 april 2020, Haagse Dominicus t.g.v. de zondag van de Aarde.
Lezingen: scheppingsverhalen uit bijna alle windstreken.