Corinne Groenendijk, 26 februari 2024
De Heer kijkt naar de aarde en al wie haar bewoont en ziet de ‘grasshopper mentality’ van de mensen. Als sprinkhanen zwermen ze over de aarde om alles af te grazen. Ze reizen waar ze maar heen willen; ze nemen het aardoppervlak in beslag met hun steden en (landbouw)huisdieren, ze proppen hun huizen vol spullen en hun lichamen vol eten en denken: ‘Een dag niet genieten is een dag niet geleefd’. ‘Is er dan niemand die recht doet?’, vraagt God. Hij ziet Noah, ze zit met een bord voor het parlement in Zweden waarop staat: de aarde gaat kapot. En hij ziet een andere Noah. Ze voert een rechtsgeding en komt op voor de rechten van de aarde. En hij ziet nog een Noah die heggen vol hoop plant, plekken van leven waar insecten komen en vogels en steeds meer planten, als gordels van groen door het landschap.
Noach in onze tijd
God besluit dat het tijd is om stappen te zetten. Met een zwaai schudt hij alle mensen wakker. Hij zet een Amalek in die oorlog voert en de gasprijzen verhoogt en zelfs dreigt om het gas af te sluiten. Enkele mensen kijken op, maar de meesten gaan gewoon verder. ‘Het zal niet zo’n vaart lopen’, denken ze. Ze zien verbaasd hoe verschillende Noah’s op zaterdagmiddag een stukje snelweg bezetten en denken: ‘Ach, hebben die mensen niets leukers te doen op hun vrije zaterdagmiddag? Nou ja, het is lekker weer en het zal wel gezellig zijn met die muziek.’
Het verhaal van Noach kan zomaar over onze tijd verteld worden. Het is intrigerend en ontroerend dat mensen zich door dit verhaal afvragen hoe het met de wereld gaat en aanklagen waar het mis gaat. De tijden door hebben mensen zich herkend in het gevoel dat het slecht gaat en dat we niet doen wat we zouden moeten doen. Zoals in de jaren tachtig met de kernwapenwedloop. Wie is er verantwoordelijk voor de aarde? Zijn we allemaal sprinkhanen die verder trekken zonder ons af te vragen hoe het er na onze komst uitziet? In mijn studententijd belandden de gezamenlijke pannen regelmatig vuil op het balkon omdat niemand de moeite nam om ze af te wassen. Is God de enige die zich druk maakt over de schepping?
Gods perspectief
In de cursus Noach, een reset voor de theologie*, nodigen we jullie uit om via het verhaal van Noach naar onze wereld te kijken.
Het verhaal stelt ons vragen. Wie is er verantwoordelijk voor de aarde en hoe komt het dat we die verantwoordelijkheid zo makkelijk vergeten? Wat doe je met klimaatschuld of schaamte? Voordat je het weet maken die dat je het hele ecologische probleem onder het kleed wegmoffelt en vrolijk doorgaat, want jij kunt er toch niets aan veranderen. Kunnen we genieten we van de ongekende welvaart en mobiliteit die deze energiesamenleving ons brengt, wat op zichzelf een groot wonder is, zonder daarmee de grenzen van anderen en van de hele planeet te overschrijden? En hoe ga je om met gevoelens van fatalisme?
Het verhaal laat ons vanuit Gods perspectief kijken. Zijn we als mensen wel de zon waar alles omheen draait? In Noachs dagen was het vanzelfsprekend je onderdeel te voelen van alles wat leeft, de natuur was groot en soms overweldigend, je kon er zomaar slangen of leeuwen tegenkomen. Misschien, zo vertelt het verhaal ons, kun je loskomen van jezelf als mens en zien hoe alles wat leeft al eeuwenlang draait in een groot geheel van leven, waarin alles met alles samenhangt. Het verhaal laat ons met God meekijken die in alle toonaarden vertelt hoe mooi alles al is. Kijk gewoon eens uit je raam en geniet van de lucht met wolken of zon, of hoor de vogel in je achtertuin.
Wat zouden de bomen je vertellen als ze konden spreken?
Het verhaal zet onze verbeelding aan het werk. Het eindigt niet voor niets met een nieuw pact onder de regenboog, als een verbeelding van een goede toekomst die mogelijk is als alles met alles blijft samenwerken als kleuren van de regenboog. We stellen jullie voor om als een nieuw ritueel eens naar buiten te lopen als je een regenboog ziet, al of niet met paraplu, en dan dankbaar te zijn voor het wonder van alle leven.
Verbeeldingskracht
En als je denkt: ‘Wat een onzin om zo’n oud verhaal te lezen, wat kan dat veranderen? Dan antwoord ik dat we als mensen geen andere manier hebben om te ontdekken hoe de werkelijkheid in elkaar zit. We leven op de aarde, we onderzoeken de wereld en daarmee komen we een heel eind. We proberen boven onszelf uit te reiken en het geheel te overzien, om net als God te zien en vertellen erover met verbeeldingskracht. André Kuipers beschrijft hoe prachtig hij die blauwe bol in de ruimte zag. En het Noachverhaal vertelt hoe mooi en veelkleurig en bio divers het op deze planeet is.
Er is hoop en perspectief vertelt het Noachverhaal tenslotte. We kunnen meewerken met alles wat leeft, de planeet zorgt nog altijd voor ons. Zie hoe Gods levensadem of energie alles met alles, ieder met ieder, laat samenwerken in een groot planeet-omspannend systeem. Zie ook alle Noah’s die in een groot netwerk stap voor stap bouwen aan een duurzame vorm van samenleven. Doe je mee?
* De leergang is een product van de werkgroep Theologie Kerk en Duurzaamheid, een werkgroep van de Raad van Kerken Nederland, en zal dit voorjaar op de website van Micha Nederland beschikbaar komen. We houden u op de hoogte.