Spring naar inhoud

Peter Siebe, 10 mei 2025

Het gaat niet écht heel goed. 2024 was het warmste jaar ooit, de stikstofcrisis ettert door en het kabinetsbeleid is niet wat je noemt ‘groen’. Nederland moet van het gas af, maar o wat gaat dat traag. Een aardgasvrije wijk in Utrecht komt er niet, bleek onlangs. De bewoners zijn opgelucht – maar wat betekent dit voor de aarde? Wijzelf waren overgestapt op wasstrips – want milieuvriendelijk, dachten we – maar nu blijkt er polyvinylalcohol in te zitten. Microplastics. Wat nu? Als het allemaal zo lastig is, hoe hou je dan je motivatie op peil en je hart groen?

Volgens mij werkt het zó: hoe dieper je motivatie, hoe beter je die vasthoudt. Milieuhoogleraar Jan Boersema schreef in 2017 in de Groene Bijbel: ‘Een andere omgang met het natuurlijk milieu, met energie- en grondstofverbruik moet wortelen in onze levensbeschouwing, anders is het op termijn gedoemd om weer te verdwijnen.’ Die worteling herken ik. Mijn gedrag vloeit voort uit mijn geloof en mijn waarden. Niet altijd, helaas, want net als ieder mens faal ik regelmatig. Dan moet ik eerlijk in de spiegel kijken, om vergeving vragen en het opnieuw proberen. Belangrijke waarden zijn voor mij rechtvaardigheid, zorgzaamheid en duurzaamheid. Daarom ga ik, als keuze A niet goed genoeg is, op onderzoek uit. Totdat ik een betere keuze B kan maken.

David en de harp. © Basiaconfuoco.com

Psalmen als inspiratiebron

De Bijbel inspireert mij daarbij. Bijvoorbeeld de Psalmen, liederen die al 3000 jaar gezongen en gebeden worden. Liederen waar ik inzicht, zelfkennis en bemoediging uit haal. Om met dat laatste te beginnen: u kent misschien Psalm 90, traditioneel de Oudejaarspsalm. Daar staat in vers 12, in de NBG-vertaling uit 1951: ‘Leer ons zó onze dagen te tellen, dat we een wijs hart bekomen.’ Ik maak ervan: een groen hart. Want gedrag dat natuur, milieu, klimaat, landschap en zeeën kapot maakt kán niet voortkomen uit een wijs hart. Dit psalmvers bemoedigt me: hou vol!

De Psalmen reiken ook inzicht aan. Psalm 36 bijvoorbeeld noemt mens en dier in één adem, als gelijkwaardig aan elkaar: ‘U, HEER, bent de redder van mens en dier.’ In oudere vertalingen stond: dat God mens en dier ‘verlost’. Wat het precies betekent (gaan dieren naar de hemel?) weet ik niet, maar het strookt zeker niet met de bio-industrie. Psalm 104 bezingt de waterkringloop en de eigen, gelijkwaardige plek voor mens en dier. Naar ik meen was het Tolstoj die sprak van een universele lofzang van heel de schepping voor God. Prachtig. En, zegt het ooster-orthodoxe christendom, de mens gaat daarin voorop. Hij is de ‘priester’ van de schepping. Misschien wel een beter woord dan ‘rentmeester’.

Zelfkennis en zelfonderzoek

Carl Gustav Jung © Wikipedia

De Psalmen dragen ook bij aan zelfkennis. Ze houden je een spiegel voor: wat voel je, hoe gedraag je je, waar vertrouw je op? Psalm 51 bijvoorbeeld gaat over berouw en schuld en over verlangen naar vergeving en vernieuwing. De Psalmen stonden mede daardoor zelfs aan de wieg van de moderne psychologie. De bekende psycholoog Carl Gustav Jung verwijst in zijn boek over zielszorg naar de inzichten van vroege christenen, de Woestijnvaders, in de menselijke ziel. Die inzichten gingen terug op de Psalmen. Zie mijn blog over de Psalmen als bron van psychologie.

lees verder "Hoe hou je je hart groen?"

‘Samen genieten van genoeg’ is een boek dat is geschreven ter nagedachtenis aan Martine Vonk en ter inspiratie voor mensen die willen leven in verbinding met God, de ander en de schepping.

Martine Vonk (1974 – 2019) leefde een poosje bij vier religieuze leefgemeenschappen en ontdekte daar hoe eenvoudig leven met God en met elkaar bijdraagt aan meer welzijn voor de hele schepping, de gemeenschap en voor jezelf. Door je leven, je spullen en je talenten te delen met elkaar, wordt duurzaam leven niet alleen hoopvol en haalbaar, maar geeft het ook vreugde. Ze schreef hier een proefschrift over. De wens om daar nog een publieksversie van te maken kon ze, door haar ziekte, niet meer realiseren. Dat heeft Theanne Boer nu gedaan, samen met andere enthousiaste denkers en doeners.

lees verder "Samen genieten van genoeg"

De meervoudige ecologische crisis confronteert ons niet alleen met de gebrokenheid van onze wereld, maar ook met de kwetsbaarheid van onze systemen en van onszelf. Hoe kunnen we helen?

Lange tijd verkeerden we in de waan dat rampen ons niet meer zouden overkomen. Het westerse leven had de prettige schijn van maakbaarheid. Het was slechts een kwestie van tijd totdat de wetenschap en technologische vooruitgang de grootste problemen de wereld uit zouden helpen. Dachten we. De meervoudige ecologische crisis confronteert ons niet alleen met de gebrokenheid van onze wereld, maar ook met de kwetsbaarheid van onze systemen en van onszelf. Hoe kunnen we helen? Kelly Keasberry, schreef er een inspirerend boek over: Geworteld in verbinding; een ecologische theologie voor de toekomst.

lees verder "Geworteld in verbinding"

Kyra van der Grijn, 12 december 2024

Iedereen in mijn omgeving weet het: ik houd van Kerst. Ik houd van de lichtjes op het station. Ik houd van het maken van een winterdorp. Ik houd zelfs van foute kerstfilms kijken (beschamend om misschien te zeggen, maar ik kijk soms in juli al een kerstfilm). Ik ben wel een beetje een kerstgek te noemen. Toch zie ook ik dat Kerst soms lijkt te veranderen in iets van meer, meer, meer. Grote ontbijttafels, diners met kalkoenen, grote kerstbomen met ieder jaar nieuwe kerstballen. Alles voor het plaatje op de socials.

lees verder "Maximaliseer Kerst!"

Op de landelijke natuurwerkdag heeft de Heilige Franciscusparochie Bommelerwaard een stuk grond teruggegeven aan de natuur. ‘En dat is eigenlijk heel vanzelfsprekend’, zegt pastoor Roland Putman, ‘het is Gods grond.’ De parochie wil op deze manier uitdrukking geven aan het gedachtegoed van zijn naamgever Sint Franciscus van Assisi. Franciscus had een liefdevolle band met de dieren, met heel de natuur. Voor hem was elk schepsel een broeder of een zuster.

Coen van Loon noemt het inrichten van het nieuwe natuurgebiedje van bijna 2 hectare een prachtig gebaar. ‘Het past helemaal in de tijd waarin we leven, waarin we meer oog voor de natuur moeten hebben.’ Pastoor Putman vertelt dat Franciscus zei: “Niet de kerk is mijn wereld, de wereld is mijn kerk.’ Daar moet het gebeuren.

"Niet de kerk is mijn wereld, de wereld is mijn kerk"

Alle schepselen bestaan slechts in onderlinge afhankelijkheid om elkaar wederzijds aan te vullen ten dienste van elkaar, kunnen we lezen in de katechismus van de katholieke kerk. Die wederzijdse dienstbaarheid is precies waar het om gaat in het nieuwe natuurgebiedje, dat wordt ingericht als woonplaats voor de patrijs en vele andere akkerland soorten. Maar het wordt ook een baken van rust, waar mensen tot zichzelf kunnen komen als ze zichzelf voorbij dreigen te rennen. 

Pastoor Roland Putman steekt ook zelf de handen uit de mouwen. Foto: van Balken

In de zegen, die Putman uitsprak voordat de schoppen de grond ingingen, komt alles samen: ‘We danken u dat we hier kunnen werken om het land letterlijk op de schop te nemen. Niet om mensen onder te schoffelen, maar dat mensen tot bloei kunnen komen door de vogels die hier zullen nestelen. Zegen deze mensen, zegen deze grond en dat de grond tot zegen mag zijn van velen.’

Lees meer in het bericht in de Gelderlander, daarin staat ook een filmpje.

En heel veel foto’s zijn hier te vinden.

Ds. Corinne Groenendijk, 13 november 2024

Afgelopen week zag ik een bosrand in herfstkleur, met bruin, rood, geel en nog her en der wat groen. Prachtig! Je zou denken dat bomen niet denken, maar een bezoek aan het Groote Museum Artis leerde me dat de ‘denkkracht’ van bomen in de wortels zit, die er bijvoorbeeld voor zorgt dat de bomen met hun kruinen de bosrand opvullen. Dankzij de nieuwe inzichten uit de wetenschap keek ik anders. Ik was vol verwondering en bewondering voor dit organisme de bosrand en realiseerde me dat ook mijn lichaam vol zit met bacteriën.

lees verder "Natuurreligie?"

Jo Jan Vandenheerde, 14 oktober 2024

Tussen 7 en 10 oktober jl., hield de Porvoo-gemeenschap, een groep van Europese anglicaanse en lutherse kerken in gemeenschap van kansel en tafel, haar jaarlijkse consultatie in Zweden rond het thema God’s World: Proclaiming Hope for Future Generations in the Midst of the Environmental Crisis

Het gaat slecht met Moeder Aarde en onze eigen uitstoot is de boosdoener, daar is de serieuze wetenschap het duidelijk over eens. Hoe dan hoop geven aan onze kerkleden, vooral van de jongere generaties, zonder de hoogdringendheid van de situatie te verbloemen, maar ook zonder iedereen in klimaatangst (climate anxiety) te storten?

Vanuit verschillende optieken werd naar het onderwerp gekeken, o.a. vanuit de Sami-traditie, de inheemse bevolking van de noordse landen. Het is een zeer verhalende traditie, herinneren aan en herinneringen oproepen via zang is heel belangrijk voor de Sami.

lees verder "Sami-spiritualiteit in gesprek met het christendom"